Çekingen Kaygı Bozukluğunda Bilişsel Davranışçı Terapi Üzerine Olgu Sunumu
DOI:
https://doi.org/10.35365/eass.25.02.09Anahtar Kelimeler:
Çekingen Kişilik Bozukluğu, Olgu Sunumu, Bilişsel Davranışçı TerapiÖzet
Bu olgu sunumunun gayesi, Çekingen Kişilik Bozukluğu tanısı konmuş bir kişiye yönelik gerçekleştirilen Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) temelli müdahale sürecini açıklamak ve bu sürecin bireyin sosyal işlevselliği ile kaygı seviyesine olan etkilerini incelemektir.Bu çalışma, DSM-5 tanı kriterleri göz önünde bulundurularak gerçekleştirilmiştir. Belirtileri taşıyan danışan 37 yaşında bir erkektir. Seanslar, bilişsel davranışçı terapi ekolüne uygun olarak düzenlenmiştir. Danışan, uzun zamandır yaşadığı sorunları insanlarla iletişim kurarken aşırı kaygı, topluluk içinde görünmekten çekinme, yeni insanlarla tanışmaktan kaçınma ve olumsuz değerlendirilme korkusu olarak ifade etmiştir. Bir topluluk veya arkadaş ortamında söz alma durumu söz konusu olduğunda, konuşmasının yetersiz veya yanlış olacağına dair bilişsel çarpıtmaları nedeniyle konuşmaktan kaçınmaktadır. Danışan, daha önce bir psikologla görüşme tecrübesinin olduğunu, ancak bir süre ara verdikten sonra kendiliğinden ortaya çıkan konuşma atağı sorunları nedeniyle tekrar terapi almaya karar verdiğini iletmiştir.İlk aşamada danışana bilişsel davranışçı terapi hakkında bilgi verilmiş; sürecin nasıl ilerleyeceğiyle ilgili bilgilendirmeler yapılmış ve terapinin durumuna dair psikoeğitim sağlanmıştır. Sonrasında danışan ile terapötik ilişkinin gelişimi sağlanmıştır. Terapinin seyrine başlarken bilişsel perspektiften bir değerlendirme yapılmış; danışanın otomatikleşen düşünceleri ve temel inançları belirlenmiştir. İlk aşamanın ardından davranışlar üzerinde çalışılmış ve davranışa uygun modeller kullanılmıştır. Bilişsel davranışçı terapi yöntemiyle, danışanda oluşan değersizlik hissi, eleştiriye karşı aşırı hassasiyet, yetersizlik duygusu, reddedilme korkusu, alay edilme ve rezil olma korkusu, umutsuzluk ve yalnızlık gibi duygular üzerinde anlamlı kazanımlar elde edilmiştir.
Referanslar
Adler, A. (1956). The individual psychology of Alfred Adler. Basic Books.
Alden, L. E., & Taylor, C. T. (2004). Interpersonal processes in social phobia. Clinical Psychology Review, 24(7), 857–882.
American Psychiatric Association. (1980). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (3rd ed.).
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). American Psychiatric Publishing.
Beck, A. T., Epstein, N., Brown, G., & Steer, R. A. (1988). An inventory for measuring clinical anxiety: Psychometric properties. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56(6), 893–897. https://doi.org/10.1037/0022-006X.56.6.893
Beck, A. T. (2010). Cognitive therapy of personality disorders (3rd ed.). Guilford Press.
Beck, J. S. (2011). Bilişsel terapi: Temel ilkeler ve uygulama (N. Hisli Şahin, Çev.). Türk Psikologlar Derneği Yayınları. (Orijinal eser 1995)
Beck, J. S. (2011). Bilişsel terapi: Temel ilkeler ve ötesi (N. Hisli Şahin, Çev.). Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Beck, J. S. (2011). Cognitive behavior therapy: Basics and beyond (2nd ed.). Guilford Press.
Beesdo, K., Bittner, A., Pine, D. S., Stein, M. B., Höfler, M., Lieb, R., & Wittchen, H. U. (2007). Incidence of social anxiety disorder and the consistent risk for secondary depression. Archives of General Psychiatry, 64(8), 903–912.
https://doi.org/10.1001/archpsyc.64.8.903
Beidel, D. C., Turner, S. M., & Morris, T. L. (2007). Social Phobia and Anxiety Inventory for Children (SPAI-C). Multi-Health Systems.
Buckner, J. D., Schmidt, N. B., Lang, A. R., Small, J. W., Schlauch, R. C., & Lewinsohn, P. M. (2008). Specificity of social anxiety disorder as a risk factor for alcohol and cannabis dependence. Journal of Psychiatric Research, 42(3), 230–239. https://doi.org/10.1016/j.jpsychires.2007.01.002
Clark, D. M., & Wells, A. (1995). A cognitive model of social phobia. In R. G. Heimberg, M. R. Liebowitz, D. A. Hope, & F. R. Schneier (Eds.), Social phobia: Diagnosis, assessment, and treatment (pp. 69–93). Guilford Press.
Connor, K. M., Davidson, J. R. T., Churchill, L. E., Sherwood, A., Foa, E., & Weisler, R. H. (2000). Psychometric properties of the Social Phobia Inventory (SPIN). British Journal of Psychiatry, 176(4), 379–386. https://doi.org/10.1192/bjp.176.4.379
Fehm, L., Pelissolo, A., Furmark, T., & Wittchen, H. U. (2005). Size and burden of social phobia in Europe. European Neuropsychopharmacology, 15(4), 453–462.
https://doi.org/10.1016/j.euroneuro.2005.04.002
Grant, B. F., Hasin, D. S., Blanco, C., Stinson, F. S., Chou, S. P., Goldstein, R. B.,. & Huang, B. (2005). The epidemiology of social anxiety disorder in the United States. Journal of Clinical Psychiatry, 66(11), 1351–1361.
Heimberg, R. G. (2002). Cognitive-behavioral therapy for social anxiety disorder: Current status and future directions. Biological Psychiatry, 51(1), 101–108. https://doi.org/10.1016/S0006-3223(01)01223-0
Heimberg, R. G., Brozovich, F. A., & Rapee, R. M. (2010). A cognitive-behavioral model of social anxiety disorder: Update. In S. G. Hofmann & P. M. DiBartolo (Eds.), Social anxiety: Clinical, developmental, and social perspectives (2nd ed., pp. 395–422). Academic Press.
Heinrichs, N., Rapee, R. M., Alden, L. A., Bögels, S., Hofmann, S. G., Oh, K. J., & Sakano, Y. (2006). Cultural differences in perceived social norms and social anxiety. Behaviour Research and Therapy, 44(8), 1187–1197.
https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.09.006
Herbert, J. D., Gaudiano, B. A., Rheingold, A. A., Myers, V. H., Dalrymple, K. L., & Nolan, E. M. (2005). Social skills training augments the effectiveness of cognitive behavioral group therapy for social anxiety disorder. Behavior Therapy, 36(2), 125–138. https://doi.org/10.1016/S0005-7894(05)80063-0
Hofmann, S. G., & Otto, M. W. (2008). Cognitive-behavior therapy for social anxiety disorder: Evidence-based and disorder-specific treatment techniques. Routledge.
Kagan, J. (1994). Galen's prophecy: Temperament in human nature. Basic Books.
Kessler, R. C., Berglund, P., Demler, O., Jin, R., Merikangas, K. R., & Walters, E. E. (2005). Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of DSM-IV disorders. Archives of General Psychiatry, 62(6), 593–602.
https://doi.org/10.1001/archpsyc.62.6.593
Kılıç, C. (1998). Türkiye ruh sağlığı profili raporu. T.C. Sağlık Bakanlığı.
Kocovski, N. L., Fleming, J. E., Hawley, L. L., Huta, V., & Antony, M. M. (2013). Mindfulness and acceptance-based group therapy and traditional cognitive behavioral group therapy for social anxiety disorder: Mechanisms of change. Behaviour Research and Therapy, 51(11), 889–898.
https://doi.org/10.1016/j.brat.2013.10.003
Lampe, L., & Malhi, G. S. (2018). Avoidant personality disorder: Insights. Psychology Research and Behavior Management, 11, 55–66. https://doi.org/10.2147/PRBM.S136049
Leigh, E., & Clark, D. M. (2018). Cognitive therapy for social anxiety disorder in adolescents: A development case series. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 46(1), 1–17. https://doi.org/10.1017/S1352465817000431
Millon, T. (2011). Disorders of personality: Introducing a DSM/ICD spectrum model (3rd ed.). Wiley.
Miller, W. R., & Rollnick, S. (2013). Motivational interviewing: Helping people change (3rd ed.). Guilford Press.
Moscovitch, D. A., Rodebaugh, T. L., & Hesch, B. D. (2015). Social anxiety and interpersonal behavior: A self-regulatory model. In M. W. Eysenck (Ed.), The Wiley handbook of anxiety disorders (pp. 1034–1056). Wiley-Blackwell.
Plasencia, M. L., Alden, L. E., & Taylor, C. T. (2016). Self-focused attention and safety behaviors maintain social anxiety in romantic relationships. Journal of Anxiety Disorders, 44, 1–8. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2016.09.004
Stake, R. E. (1995). The art of case study research. Sage Publications.
Stein, M. B., & Kean, Y. M. (2000). Disability and quality of life in social phobia: Epidemiologic findings. American Journal of Psychiatry, 157(10), 1606–1613.
https://doi.org/10.1176/appi.ajp.157.10.1606
Stein, M. B., & Stein, D. J. (2008). Social anxiety disorder. The Lancet, 371(9618), 1115–1125. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(08)60488-2
Wampold, B. E. (2015). The great psychotherapy debate: The evidence for what makes psychotherapy work (2nd ed.). Routledge.
Wittchen, H. U., & Fehm, L. (2003). Epidemiology and natural course of social fears and social phobia. Acta Psychiatrica Scandinavica, 108(s417), 4–18. https://doi.org/10.1034/j.1600-0447.108.s417.1.x
Wong, Q. J. J., Rapee, R. M., & Hudson, J. L. (2020). Enhancing cognitive behavior therapy for social anxiety disorder in adolescents: A randomized controlled trial. Behaviour Research and Therapy, 124, 103528.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Melis Nur Öter, Meryem Karaaziz
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 