Cognitive Behavioral Therapy of Anorexia Nervosa: A Traditional Review
DOI:
https://doi.org/10.35365/eass.25.02.08Anahtar Kelimeler:
Bilişsel davranışçı terapi, Yeme bozuklukları, Anoreksiya NervozaÖzet
Anoreksiya nervoza, genellikle ergenlik döneminde başlayan, ciddi ve hayatı tehdit edebilecek bir yeme bozukluğu olarak tanımlanmaktadır. Aşırı kilo kaybı, bozulmuş vücut imajı ve diyetle ilgili yoğun korkular, bu bozukluğun belirgin özelliklerini oluşturmaktadır. Anoreksiya nervoza, yalnızca bireyin fiziksel sağlığını değil, aynı zamanda psikolojik ve duygusal durumunu da olumsuz yönde etkileyen bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Bu durum, biyolojik, psikolojik ve sosyokültürel faktörlerin etkileşimiyle ortaya çıkmaktadır. Genetik yatkınlıklar, aile dinamikleri, kişilik özellikleri ve çevresel etmenler, anoreksiya nervozanın gelişiminde etkili olan başlıca faktörlerdir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), anoreksiya nervozanın tedavisinde etkili bir yaklaşımdır. Bu terapi, bireylerin olumsuz düşünce kalıplarını, yanlış inançlarını ve uyumsuz davranışlarını değiştirmeyi amaçlamaktadır. Anoreksiyada, bozulmuş vücut algısı ve katı beslenme davranışları, tedavi sürecinin ana odak noktalarını oluşturmaktadır. BDT'nin temel amacı, bireylerin sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazanmalarını ve bozuk vücut algılarını düzeltmelerini sağlamaktır. Terapinin ilk adımlarından biri, bireylerin olumsuz düşüncelerini tanımaları ve bu düşünceleri daha sağlıklı, gerçekçi bir şekilde değiştirmeleridir. Bunun yanı sıra, beslenme davranışlarını düzenlemek amacıyla çeşitli davranışsal teknikler kullanılmaktadır. Örneğin, bilişsel yeniden yapılandırma teknikleri, bireylerin beslenme programları geliştirmelerini, beslenme sıklığını artırmalarını ve gıda ile ilgili korkuları aşmalarını teşvik etmektedir. BDT'nin anoreksiya nervozadaki başarısı, birçok klinik araştırma ile desteklenmektedir. Araştırmalar, BDT'nin tedavi sürecinde kalıcı iyileşmeyi teşvik ettiğini ve yeme bozukluklarının azalmasında etkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca, uzun vadeli iştah kaybı ve yeme davranışları üzerinde olumlu etkiler yaratmakta ve tedavi sürecinde nüks oranlarını düşürmektedir. Bireyler, tedavi sırasında yalnızca mevcut yeme bozukluklarıyla mücadele etme fırsatına sahip olmakla kalmaz, aynı zamanda sağlıklı düşünme ve başa çıkma stratejileri geliştirmektedirler. Bu da tedavi sonrasında daha düşük hasta sayıları ve daha yüksek yaşam kalitesi ile sonuçlanmaktadır.
Referanslar
Akça, S. Ö., Turan, A. P., Akbulut, E. Ç., & Baloğlu, C. (2023). Anoreksiya nervoza olgusunda sorularla hemşirelik bakımı. YOBÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(1), 74-82.
Altınel, Ş. (2018). Kadınlarda yeme bozuklukları belirtilerinin algılanan ebeveynlik biçimleri, duygu düzenleme güçlüğü, psikolojik iyi oluş ve yeme tutumları ile ilişkileri (Master's thesis, Maltepe University, Turkey).
Arıca, S., Arıca, V., Arı, M., & Özer, C. (2011). Adolesanda yeme bozuklukları. The Medical Journal of Mustafa Kemal University, 2(5).
Artıran, M., Çavuş, C., & Yavuz, B. (2019, October 14). Bilişsel davranışçı terapi. Rasyonel Psikoloji. 1–5.
Aslan, S., Gürbüz, M., & Vural, S. (2016). Cognitive behavioral psychotherapy of a severe anorexia nervosa case. Journal of Cognitive Behavioral Psychotherapies and Research, 5(2), 94–103.
Aytaç, H. M., & Hocaoglu, Ç. (2016). Bulimiya nervoza ile birlikte yaşamak: Bir vaka sunumu. Journal of Mood Disorders (JMOOD), 6(3), 158-163.
Bebek, H. (2016). Yeme bozukluğu/anoreksiya ve bilişsel davranışçı terapisi. TavsiyeEdiyorum.com, 1–6.
Beck, A. T. (1967). Depression: Clinical, experimental, and theoretical aspects. University of Pennsylvania Press.
Bulut, N. S., Yorguner Küpeli, N., Çarkaxhiu Bulut, G., & Topçuoğlu, V. (2017). Anoreksiya nervoza’da psikososyal tedaviler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 9(3), 329–345.
Baker, J. H., Schaumberg, K., & Munn-Chernoff, M. A. (2017). Genetics of anorexia nervosa. Current Psychiatry Reports, 19, 1-8.
Ceylan, C., & Karaaziz, M. (2024). Anoreksiya nervozanın bilişsel davranışçı terapi yaklaşımı ile tedavisi: Olgu sunumu. EUROASIA JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES & HUMANITIES, 11(38), 32-39.
Çetinkaya, R., & Köse, S. (2021). Bilişsel davranışçı psikoterapi: Bir derleme çalışması. Academia.edu. 1–6.
Çengel Kültür, S., & Akdemir, D. (2022). Ergenlerde anoreksiya nervoza tedavisinde aile temelli terapinin etkisi: Derleme. Klinik Psikiyatri Dergisi, 25(1), 65–74.
Cosenza, D. (2018). Anoreksiya nervozada sessizlik ve ses. İstanbul Freudcu Psikanaliz Derneği, 1–5.
Çöpür, M. (2019). Anoreksiya nervoza ve bulimiya nervozanın klinik özellikleri ve tedavi yaklaşımları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(2), 220–233.
Dalle Grave, R., Calugi, S., Conti, M., Doll, H. A., & Fairburn, C. G. (2020). Effectiveness of intensive cognitive behavioral therapy in adolescents and adults with anorexia nervosa. International Journal of Eating Disorders, 53(9), 1428–1438.
Demir, E. C., Ünal, E., & Gençöz, T. (2023). Anoreksiya nervoza tarihinin psikanalitik perspektiften değerlendirilmesi. AYNA Klinik Psikoloji Dergisi, 10(3), 428–444.
Dönmez, Y. E., & Oral, E. T. (2021). Yeme bozukluklarında bilişsel davranışçı terapiler: Güncel yaklaşım. Türk Psikiyatri Dergisi, 32(3), 225–235.
Erbaş, S. (2015). Yeme tutumlarının nesne ilişkileri kuramı çerçevesinde incelenmesi (Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi). Hacettepe Üniversitesi Açık Erişim.
Erbil, N., & Karakuş, Ö. (2016). Yeme bozukluklarında aile terapisi yaklaşımları. Türk Psikiyatri Dergisi, 27(3), 189-198.
ERTAN, T. (2008). Yeme bozukluklarında görülen aile yapısı özellikleri; Aile ortamında fertlerin birbirlerini etkileyiş özellikleri. Turkiye Klinikleri Psychiatry-Special Topics, 1(1), 17-20.
Ersoy, G. (1991). Yeme davranışı bozuklukları anoreksia ve bulimia nervoza. Beslenme ve Diyet Dergisi, 20(1), 95-106.
Fairburn, C. G., Cooper, Z., & Shafran, R. (2003). Cognitive behavior therapy for eating disorders: A "transdiagnostic" theory and treatment. Behaviour Research and Therapy, 41(5), 509-528.
Fairburn, C. G. (2008). Cognitive behavior therapy and eating disorders. Guilford Press.
Fairburn, C. G., & Cooper, Z. (2014). Eating disorders: A transdiagnostic protocol.
Freud, S. (2013). Three essays on the theory of sexuality (Orijinal basım: 1910). Basic Books.
Genders, K., Beumont, P. J. V., & Touyz, S. (2018). Cognitive-behavioral therapy for anorexia nervosa: A review of the evidence. International Journal of Eating Disorders, 51(7), 803–809.
Güven, N., Özlü, T., Kenger, E. B., Tümer, H., & Ergün, C. (2020). Anoreksiya nervoza ve tıkınırcasına yeme bozukluğunu bir yıl ara ile yaşamak; olgu sunumu. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 279–281.
Gündoğdu, T., & Tek, N. A. (2019). Anoreksiya Nervoza Hastalarında Enerji Harcamasının Belirlenmesinde Kullanılan Güncel Yöntemler. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 320-326.
Gümüş, Ç., & Alver, E. (2020). Toplum sağlığının korunması bağlamında bir sosyal sorumluluk ve bilinçlendirme kampanyası: Anoreksiya nervoza fenomeni. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(23), 365-381.
Haspolat, Y. K., Ünal, E., & Yıldırım, R. (2021). Anoreksiya nervoza ve bulimiya nervoza. Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 5(2), 14–25.
HEKİMSOY, Z. (2009). Anoreksiya nervoza-I: Epidemiyoloji, klinik özellikler ve tanı. Turkiye Klinikleri Endocrinology-Special Topics, 2(3), 7-13.
Journal of Cognitive Behavioral Psychotherapy and Research. (2021). Yeme bozukluklarında geliştirilmiş bilişsel davranışçı terapi. Journal of Cognitive Behavioral Psychotherapy and Research. 1–6.
Klein, M. (1948). On the theory of anxiety and guilt. International Journal of Psychoanalysis, 29, 1–24.
Kaya, B., Yiğittürk, D., & Yalvaç, H. D. (2003). Anoreksiya nervoza tanılı iki kız kardeş: Olgu sunumu. Klinik Psikiyatri, 6(1), 56-61.
KORKMAZ, U. (2024). Yeme bozukluklarında bilişsel davranışçı terapi uygulaması. Turkiye Klinikleri Psychiatry-Special Topics, 17(3), 45-53.
Köroğlu, E. (2014). DSM-5 tanı ölçütleri başvuru el kitabı. HYB Yayıncılık.
Lacan, J. (1975). The seminar of Jacques Lacan, Book XI: The four fundamental concepts of psychoanalysis. Norton.
Murphy, R., Straebler, S., Cooper, Z., & Fairburn, C. G. (2010). Cognitive behavioral therapy for eating disorders. Psychiatric Clinics, 33(3), 611-627.
Oğur, M., & Taşkale, N. (2021). Yeme bozukluklarında geliştirilmiş bilişsel davranışçı terapi: Bulimiya nervoza üzerine bir gözden geçirme. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 10(2), 58–65.
Okumuş, F. E. E., & Deveci, E. (2019). Yeme bozukluklarında grup psikoterapileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 11(3), 338–350.
Özcan, H., & Akgül, S. (2020). Yeme bozukluklarında bilişsel davranışçı terapi uygulamaları. Türk Psikoloji Dergisi, 35(85), 45-62.
Öztürk, M. O., & Uluşahin, A. (2018). Ruh sağlığı ve bozuklukları (15. baskı). Nobel Tıp Kitabevleri.
Sarı, S. A. (2019). Bölüm 44. P. D. E. Akpınar (Ed.), Aile hekimliğinde güncel yaklaşımlar içinde (s. 1447). Nobel Ki̇tap Evi̇.
Schmidt, U., & Treasure, J. (2006). Anorexia nervosa: Valued and visible. European Eating Disorders Review, 14(5), 289–295.
Steiner, J. (2000). Psychic retreats: Pathological organizations in psychotic, neurotic, and borderline patients. Routledge.
Süler, Ö. (2017). Bilişsel davranışçı terapi kullanılarak yapılan araştırma incelemesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(48), 1–15.
Türkçapar, M. H., Sargın, A. E., & Örsel, S. (2015). DSM-5'te yeme bozuklukları: Yenilikler ve tartışmalar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(3), 231-242.
Thompson, J. K., & Stice, E. (2001). Thin-ideal internalization: Mounting evidence for a new risk factor for body-image disturbance and eating pathology. Current Directions in Psychological Science, 10(5), 181-183.
Toker, D. E., & Hocaoğlu, Ç. (2009). Yeme bozuklukları ve aile yapısı: Bir gözden geçirme. Düşünen Adam, 22(1-4), 36-42.
Tunçtürk, M., & Tanıdır, C. (2020). Ergenlerde anoreksiya nervoza. Turkiye Klinikleri Child Psychiatry-Special Topics, 6(1), 26-32.
Van den Berg, P., Adair, C. E., & Luntamo, M. (2014). Cognitive-behavioral therapy for anorexia nervosa in an inpatient setting: A systematic review. Psychiatry Research, 215(1), 1–12.
Yılmaz, B. (2023). Bir yeme sorunsalı: “Kemiklerine Kadar” (To the Bone) filminin nesne ilişkileri kuramı bağlamında analizi. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 1–15.
Yılmaz, R., & Altıntaş, E. (2023). Anoreksiya nervoza ve tedavisinde psikofarmakolojik yaklaşımlar. Klinik ve Deneysel Araştırmalar Dergisi, 14(1), 18–24.
Yücel, B., Kora, K., & Özmen, E. (2011). Anoreksiya nervoza: Tarihsel gelişim ve güncel tedavi yaklaşımları. Klinik Psikiyatri, 14(4), 223-234.
Zilifli, Y., & Karaaziz, M. (2023). Yeme bozukluğu olan bireylerde bilişsel davranışçı terapinin kullanılması üzerine bir derleme. Klinik Psikoloji ve Psikiyatri Dergisi, 10(2), 105–115.
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Burak Abul; Meryem Karaaziz
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimizde yayımlanan makaleler, 